Teoria konfiguracji w procesach krztałtowania struktur organizacyjych

W procesach kształtowania struktur organizacyjnych teoria konfiguracji służy jako narzędzie diagnostyczne oraz projektowe. Pomaga analitykom i decydentom w zidentyfikowaniu i ocenieniu typu struktury organizacyjnej, jaka została ukształtowana, i w poszukiwaniu odpowiedzi na pytania: do jakiego typu idealnego chcą zmierzać i dlaczego oraz jak w związku z tym zmienić układ parametrów struktury? W swojej teorii Mintzberg określa siły i kierunki przekształceń struktur, czyli przechodzenia od jednego typu konfiguracji do innych. Ilustruje to pięciokąt. Rysunek 7.13 przedstawia różne kierunki zmian struktur po obwodzie i wzdłuż przekątnych pięciokąta. Wraz ze wzrostem rozmiarów organizacji i skali produkcji oraz stabilizowaniem systemu technicznego struktura prosta przekształca się w biurokrację maszynową (mechaniczną). Wśród pracowników pojawia się podział na tych, którzy wykonują stosunkowo proste czynności, oraz tych, którzy standaryzują i nadzorują procesy. Z kolei, jeśli biurokracja profesjonalna zaczyna działać w zdecydowanie dynamicznym otoczeniu, przekształca się w adhockrację, w której pracownicy odchodzą od swoich stosunkowo wąskich specjalności i standardowych zadań, podejmując bardziej ambitne wyzwania. Natomiast adhockracja, która zaczęła się specjalizować w określonym typie zadań i opanowała ich technologię, może przechodzić, w zależności od specyfiki produktu i technologii, do biurokracji profesjonalnej bądź maszynowej. Pięciokąt prezentuje wszystkie możliwe transformacje, wskazując na podstawowe ich przyczyny zewnętrzne i wewnętrzne.