Szczególną jednostką jest pion organizacyjny. W jego skład wchodzą realizujące tę samą funkcję komórki, podporządkowane dyrektorowi naczelnemu lub kolejnemu w hierarchii kierownikowi. Na rysunku 7.2 widać trzy piony:
– projektowy, podporządkowany głównemu inżynierowi, skupiający pracownie projektowe złożone z zespołów,
– finansowo-księgowy i planowania, podległy głównemu księgowemu,
– administracyjny, podporządkowany kierownikowi administracyjnemu.
Niektóre organizacje rozwijają terenowe jednostki organizacyjne, znajdujące się poza siedzibą dyrekcji. Odnajdziemy je na schemacie „Centroprojektu” z 1972 roku (rysunek 7.6).
Jednostki organizacyjne podzielić można ze względu na wagę przypisanych im zadań. Te, które realizują funkcje podstawowe – zadania związane z misją i głównymi celami organizacji – są jednostkami podstawowymi. W przedsiębiorstwie przemysłowym są nimi komórki produkcyjne, a w naszym przypadku – pion projektowania. Funkcje pomocnicze polegają na obsłudze funkcji podstawowych. Zaliczamy do nich m.in. finansowanie (ale nie np. w banku, gdzie jest to funkcja podstawowa), obsługę finansowo-księgową, zaopatrzenie, administrację, kadry, płace.
Kolejną istotną charakterystyką organizacyjną jest sposób grupowania stanowisk w komórki organizacyjne, a tych z kolei w większe jednostki organizacyjne. W teorii wymienia się następujące kryteria (zasady) grupowania:
– 1) wiedza i umiejętności, będące, na przykład, podstawą tworzenia oddziału anestezjologii, chirurgii, chorób wewnętrznych w szpitalu
– 2) przebieg procesu pracy – przykładowo: podstawa wyodrębnienia w fabryce obuwia wydziału produkcji chemicznej (tłoczenie spodów), szwalni (krojenie skóry, szycie cholewek), wydziału opracowania i montażu (kompletowanie elementów, przyklejanie cholewki do spodu)
– 3) funkcje w systemie wykonawczym i zarządzaniu, będące zasadą grupowania stanowisk w działy: badawczo-rozwojowy, produkcji, sprzedaży, zaopatrzenia, planowania, finansowo-księgowy, kadr itd., w przedsiębiorstwie X
– 4) czas pracy – podstawa łączenia zadań i ich wykonawców w zmiany: ranną, popołudniową i nocną (w supermarkecie)
– 5) produkt, będący, na przykład, kryterium wyodrębnienia wydziału produkcji proszków, wydziału produkcji płynów i wydziału kosmetyki kolorowej w zakładach chemii gospodarczej i kosmetyków
– 6) klient ze względu na to kryterium utworzono w banku X wydział kredytów dla jednostek gospodarczych i wydział kredytów dla gospodarstw domowych
– 7) rynek lub region działania w jednym z przedsiębiorstw budowlanych podstawa wyodrębnienia pionu budów zagranicznych, a w nim oddziałów: Europy Południowo-Zachodniej, Dalekiego Wschodu, Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej oraz budów w ZSRR.
Leave a reply