Styl kierowania

Rodzaje prac różnią się stopniem ryzyka i wielkością szeroko rozumianych kosztów związanych z możliwością powstania zakłóceń, awarii i innych trudnych do przewidzenia zdarzeń oraz ewentualnością popełnienia błędu. Duże zagrożenie towarzyszy ciągle pilotom, komandosom, górnikom, strażakom, monterom pracującym na dużych wysokościach, operatorom reaktorów jądrowych itd. Takie sytuacje „stwarzają zapotrzebowanie” na kierowanie autokratyczne. Jest ono także bardziej wskazane, gdy o powodzeniu działania decyduje szybkość. Podane powyżej przykłady dobrze ilustrują również tę prawidłowość.

Styl kierowania powinien także odpowiadać „ciężarowi gatunkowemu” realizowanych zadań i odpowiedzialności związanej z wykonywanymi czynnościami. Trudno sobie wyobrazić, na przykład, kierowanie demokratyczne na sali operacyjnej. (Wizję taką zmaterializowali jednak autorzy popularnego amerykańskiego serialu M.A.S.H. Śmieszy nas absurdalność licznych scen „zabiegów” z tego filmu związana między innymi z brakiem autokratycznego kierowania.) Osoby biorące udział w operacji muszą działać niezwykle precyzyjnie, kolejno, z właściwą szybkością i bezbłędnie wypełniać wszystkie polecenia kierującego nią chirurga. Stawką jest tutaj bowiem życie lub zdrowie człowieka. W pracach o mniejszej „wadze gatunkowej” czynnik ten, jako kryterium doboru stylu kierowania, nie ma tak istotnego znaczenia.

Na sposób oddziaływania kierownika na podwładnych duży wpływ wywiera również styl kierowania jego zwierzchnika. Jeśli ten drugi jest autokratą, to ten pierwszy zwykle nie ma możliwości wyboru i musi go „powielać”. W przeciwnym bowiem razie nie zostaną spełnione oczekiwania zwierzchnika, dotyczące w szczególności szybkości działania i dyspozycyjności. (Dobrą tego ilustracją jest przypadek „Uśmiercanie teorii Y”, przedstawiony w rozdziale XI, pkt. 3.) Jeżeli natomiast przełożony stosuje styl demokratyczny, to podległy mu kierownik dysponuje większą swobodą wyboru własnych zachowań.