Specjalizacja produkcyjna wydziałów według zasady przedmiotowej

Typowa fabryka ma tradycyjną strukturę wynikającą z typu produkcji oraz wielkości i asortymentu wyrobów, złożoności procesów wytwórczych i zakresu kooperacji z innymi zakładami przemysłowymi. Składa się zwykle z kilku hal produkcyjnych. Gdy hala jest tylko jedna, wyodrębnia się w niej segmenty – wydziały (według różnych kryteriów specjalizacji). W branży elektromaszynowej specjalizacja produkcyjna wydziałów jest zwykle wyznaczana według zasady technologicznej i (lub) zasady przedmiotowej.

W przypadku specjalizacji technologicznej wydziały odpowiadają kolejnym fazom produkcji. Realizuje się w nich zbliżone procesy technologiczne, niezależnie od tego, jakich wyrobów one dotyczą.

Specjalizacja produkcyjna wydziałów według zasady przedmiotowej polega na tym, że z wielu wyrobów wytwarzanych w fabryce wydział wykonuje tylko te, które mają pewne wspólne właściwości techniczne. W przypadku produkcji wyrobów o wysokim stopniu złożoności, specjalizację wydziałów wyznaczają nie produkty finalne, lecz poszczególne ich części (podzespoły).

Czysty podział struktur produkcyjnych według kryterium technologii i przedmiotu, we współczesnej nawet tradycyjnie zorganizowanej fabryce, występuje coraz rzadziej. Trudno jest bowiem tak pogrupować czynności, by całkowicie skoncentrować wytwarzanie wyrobów lub ich części w jednym wydziale. Z tego między innymi względu tworzy się struktury mieszane, w których jedne wydziały są wyspecjalizowane technologicznie, inne zaś przedmiotowo.