Człowiek o dominujących potrzebach poznawczych

A. Maslow do potrzeb samorealizacji zaliczył również potrzeby poznawcze i estetyczne. Pierwsze z nich przejawiają się w dążeniu do zrozumienia otaczającej nas rzeczywistości, drugie – w radości odczuwania piękna. Potrzeby poznawcze w najwyższym stopniu można realizować w pracy angażującej procesy myślenia, a szczególnie w zajęciach o charakterze twórczym. Najmniejszy udział myślenia charakteryzuje prace rutynowe o znanym i prostym wzrocu wykonania, największy zaś, prace wymagające rozwiązywania problemów. Te ostatnie wiążą się, na przykład, z rolą społeczną naukowca, konstruktora, menedżera, ale również mechanika wykonującego nietypowe naprawy maszyn, czy rolnika zmieniającego kierunek produkcji we własnym gospodarstwie.

Człowiek o dominujących potrzebach poznawczych stara się lepiej rozumieć własną pracę, jest dociekliwy, przywiązuje dużą wagę do własnego rozwoju zawodowego, szczególnie interesuje go awans poziomy. Jeśli jest operatorem na taśmie produkcyjnej, to choć jego praca nie sprzyja zaspokojeniu potrzeb poznawczych, wykazuje zainteresowanie konstrukcją taśmy, składem materiałów używanych do wytworzenia detali oraz gotowym wyrobem. Zastanawia się też nad tym, jak udoskonalić swoją pracę jest więc potencjalnym racjonalizatorem. Najczęściej podwyższa również kwalifikacje: uczęszcza na kursy, czyta literaturę fachową itd. Marzy o tym, ażeby przejść ze stanowiska operatora na stanowisko mechanika wykonującego naprawy, a potem konstruktora lub technologa. Najczęściej udaje mu się zrealizować te plany.